FD.nl, 27 mei 2011
Op weg naar een nieuw pensioenstelsel
Decennialang hebben pensioenfondsen de stormen op de financiële markten doorstaan. Decennialang publiceert het CBS ook overlevingstafels waaruit blijkt dat de levensverwachting toeneemt.
Pas sinds anderhalf jaar vindt er discussie plaats over de houdbaarheid en toekomstbestendigheid van het Nederlandse pensioenstelsel. Natuurlijk staat het stelsel onder druk door slechte beleggings-resultaten en meer uitkeringsjaren, maar het voornaamste probleem is de leeftijds-opbouw van de Nederlandse bevolking.
Het CBS heeft geprognosticeerd dat het aantal 65-plussers als percentage van de beroepsbevolking stijgt van 25% nu naar 50% in 2040. Hierdoor wordt de financiering van aanvullende pensioenen met een doorsneepremie (waarin jongeren en ouderen dezelfde pensioenpremie betalen, maar jongeren minder rechten krijgen toegekend) onhoudbaar.
Het is dus tijd om het Nederlandse pensioenstelsel te hervormen. Vakbonden, werkgevers en overheid onderhandelen over een pensioenakkoord. Nu is het de vraag hoe we tot een goed overgangsregime kunnen komen op weg naar een aangepast pensioenstelsel, zonder dat het oude volledig overhoop wordt gegooid.
Bij de zekerheid van het pensioeninkomen wordt onderscheid gemaakt tussen de toegezegde pensioenregeling en beschikbare premieregeling. In een toegezegde pensioenregeling wordt de ambitie uitgesproken om een bepaald pensioeninkomen bij elkaar te sparen. Daarentegen wordt in een beschikbare premieregeling pas op het moment van pensionering bepaald hoe hoog het pensioeninkomen is dat met het aanwezige vermogen kan worden aangekocht.
Pensioenregeling
Ik stel voor een pensioenregeling te introduceren die het midden houdt tussen een toegezegde pensioenregeling en beschikbare premieregeling. Een deelnemer betaalt dan voortaan een constante premie als percentage van het inkomen, bijvoorbeeld 20%. Op basis van de actuele rentecurve en overlevingstafel worden bij elke premiebetaling de extra aan de deelnemer toe te kennen pensioenaanspraken berekend en toegekend. Hoe lager de rente of hoe hoger het verwachte aantal uitkeringen des te minder extra aanspraken krijgt de deelnemer toegekend.
Verder geldt dat deelnemers in hun jongere levensfase meer pensioenrechten opbouwen dan hun oudere levensfase. In de voorgestelde pensioenregeling bouwt een deelnemer pensioenrechten op die individueel worden vastgelegd, net als bij de toegezegde pensioenregeling, maar de hoogte van het pensioeninkomen is onzeker, net als bij de beschikbare premieregeling. Desondanks wijzen de resultaten van mijn onderzoek naar een alternatief pensioenfondsmodel erop (FD, 28 maart 2011), dat een pensioeninkomen van 70% van het gemiddelde verdiende inkomen financieel haalbaar is.
Aanpassingen pensioenstelsel
De pensioenregeling kan in de plaats komen van oude regelingen, waarbij de opgebouwde rechten onaangetast worden gelaten. Dit lijkt verstandig om draagvlak te krijgen voor aanpassingen van het pensioenstelsel. Ook kan met de voorgestelde pensioenregeling de opbouw van de pensioenrechten worden voortgezet bij hetzelfde pensioenfonds, waardoor organisaties en beleggingsportefeuilles intact kunnen worden gelaten. Verder wordt een flexibele pensionering mogelijk, omdat deelnemers starten met het opbouwen van pensioenrechten zodra ze beginnen met werken, en kunnen stoppen zodra ze vinden voldoende pensioenrechten te hebben opgebouwd voor een goed inkomen.
Bovendien leidt de voorgestelde pensioenregeling op de lange termijn tot een zuiver kapitaalgedekt pensioenstelsel, zodat dat het stelsel toekomstbestendig wordt, zelfs bij een onevenwichtige leeftijdsopbouw van de bevolking. Ten slotte komen de risico’s niet volledig bij deelnemers te liggen, omdat pensioenrechten worden geregistreerd en op de balansen van de pensioenfondsen blijven staan, waarin de werkgevers een bijstortingsverplichting hebben.
De in deze column voorgestelde pensioenregeling kent tal van voordelen en kan zorgen voor een soepele overgang naar een toekomstbestendig pensioenstelsel, zonder dat het oude stelsel onnodig overhoop wordt gegooid.