FD.nl, 8 oktober 2010
Voer liquiditeitsgraadmeter in voor banken
In Engeland was er voor het eerst in 150 jaar een run op de banken nadat Northern Rock in september 2007 bekendmaakte dat het hulp had gekregen van de Engelse centrale bank. In de Verenigde Staten waren er bank runs op onder meer Countrywide Financial (augustus 2007), Indymac (juli 2008) en Washington Mutual (september 2008).
Dichter bij huis moesten de Belgische en Nederlandse overheden ingrijpen, nadat vooral Nederlandse bedrijven massaal hun geld hadden weggehaald bij Fortis (najaar 2008). Later was er nog een bank run op DSB, nadat in het openbaar het voortbestaan van de bank in twijfel was getrokken.
Kuddegedrag van spaarders, al dan niet in abnormale marktomstandigheden, vormt een groot risico voor een bank. Als spaarders massaal besluiten hun geld op te vragen dan houdt het voor de bank op. Uitgezette leningen moeten dan worden doorverkocht aan andere financiële partijen. Als de markt bloed ruikt dan zal dat alleen tegen een aanzienlijke korting kunnen gebeuren. Uiteindelijk leidt dan iedereen schade: aandeelhouders, obligatiehouders en spaarders. Echter, die laatste groep is in de laatste financiële crisis tegen een hoge prijs gered. De illusie is gewekt dat sparen zonder risico is.
Spaarders bewust maken van risico
Om spaarders meer bewust te maken van risico, zou een liquiditeitsgraadmeter kunnen worden ingevoerd. In normale marktomstandigheden, waarin het geldverkeer zich in een evenwicht bevindt, staat de naald van de liquiditeitsgraadmeter op een neutrale stand. Dit betekent dat spaarders direct hun geld kunnen opnemen en dat de bank een marktconforme rente vergoedt.
Als een bank teveel spaargeld en te weinig uitzettingen heeft, dan gaat de naald van de liquiditeitsgraadmeter hellen naar het groene gebied. Omdat de bank zich geconfronteerd ziet met een te groot aanbod van spaargeld en een te lage vraag naar leningen, kan de bank op het spaargeld een rente vergoeden die lager is dan het marktgemiddelde.
Liquiditeitsgraadmeter in rode gebied
Als een bank in normale marktomstandigheden teveel risico neemt dan komt de naald van de liquiditeitsgraadmeter in het rode gebied. Zo worden spaarders er attent op gemaakt dat hun bank extra risico neemt. De toezichthouder moet er dan op toezien dat de bank een hogere rente gaat vergoeden aan de spaarders.
De naald van de liquiditeitsgraadmeter kan ook in het rood komen als spaarders te veel geld gaan opvragen. In dat geval zou de wetgever kunnen voorzien in een mechanisme, waarbij het elektronische geldverkeer voor consumptieve bestedingen in stand blijft, maar waarbij beperkingen worden opgelegd aan spaarders voor het contant opnemen van geld of overboeken van geld naar andere spaarrekeningen.
Invoering liquiditeitsgraadmeter
De invoering van een liquiditeitsgraadmeter kan zorgen voor extra stabiliteit in het financiële systeem. Daarnaast kan de liquiditeitsgraadmeter ook leiden tot eerlijker concurrentie tussen banken. Nu wordt er vooral geconcurreerd op de hoogte van de rentevergoedingen, maar niet op de veiligheid van de spaartegoeden. Tevens kan een liquiditeitsgraadmeter bijdragen aan het bewustwordingsproces van consumenten dat sparen ook beleggen is en dat hun gedrag zowel beloond als gestraft kan worden.
